Bosna Hersek’te ‘Sırp Cumhuriyeti Günü’ gerginliği

Bosna Hersek‘teki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti‘nde (RS), Anayasa Mahkemesinin daha önceki yasağına rağmen dün kutlanan Sırp Cumhuriyeti Günü, ülkede küçük çapta gerginliğe neden oldu.   Ülkedeki Boşnak siyasilerin yanı sıra Bosna Hersek Yüksek Temsilciliği, NATO ve ABD Büyükelçiliği de “anayasaya aykırı” Sırp Cumhuriyeti Günü’nün kutlanmasına tepki gösterdi. Özellikle de törenlere Bosna Hersek Silahlı Kuvvetlerinin, Banja Luka’da bulunan 3. Piyade Birliğinin de katılması büyük tepki çekerken ülkedeki bazı siyasi partiler yaptıkları ortak açıklamada bunu “mini darbe” olarak nitelendirdi.   Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Valentin Inzko, Anayasa Mahkemesinin kararına saygı duyulması gerektiğini belirterek “Mahkeme, Sırp Cumhuriyeti Günü’nün kutlanmasına ilişkin referandumun sonuçlarını tanımadığını açıkladı, kutlamanın anayasa ile örtüşmediğini bildirdi.” ifadelerini kullandı.   Bosna’daki savaşı sonlandıran Dayton Barış Antlaşması’nın “bir bütün” olarak ele alınması gerektiğine işaret eden Inzko, ülkedeki tarafların söz konusu anlaşmayı kendi çıkarlarına göre yorumlamasının yanlış olduğunu vurguladı.   ABD’nin Saraybosna Büyükelçiliğinden yapılan açıklamada, bazı siyasi liderlerin, vatandaşların karşılaştığı sorunları çözmek yerine Sırp Cumhuriyeti Günü vesilesiyle ülkedeki siyasi diyaloğu daha da kutuplaştırdığına işaret edilerek Anayasa Mahkemesinin kararına uymayanların hesap vermesi gerektiği belirtildi.   Açıklamada ayrıca ABD’nin Bosna Hersek’in mevcut yapısına desteğinin süreceği bildirilirken “Dayton yapısının güvencesi altındaki istikrar ve güvenliğe yönelik her türlü tehdidi son derece ciddiye alıyoruz.” ifadesi kullanıldı.   Askerlerin katılması hakkında soruşturma talebi   Devlet Başkanlığı Konseyinin Boşnak üyesi Bakir İzetbegovic de dünkü törenlere Bosna Hersek Silahlı Kuvvetleri mensuplarının katılması hakkında soruşturma başlatılması talebinde bulunarak törenlere katılan askerlerin hem Silahlı Kuvvetler hem de NATO kurallarını çiğnediğini savundu.   Bosna Hersek’teki NATO Karargahı Komutanı Tuğgeneral Giselle Wilz de Sırp Cumhuriyeti Günü kutlamalarına katılan askerler hakkında detaylı soruşturma başlatılacağına inandığını söyleyerek “Savunma Bakanlığı, 3. Piyade Birliğinin hangi şartlar altında törenlere katıldığına dair harekete geçeceğini bildirdi.” dedi.   Bosna Hersek’teki Sosyal Demokrat Parti, Demokratik Cephe ve Halk Birliği de yaptıkları ortak açıklamada, anayasaya aykırı bir gün dolayısıyla düzenlenen törene askeri birliğin katılmasını, Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Mladen İvanic ve Savunma Bakanı Marina Pendes yönetiminde yapılmış bir “mini darbe” olarak nitelendirirken, bu eylemle Anayasanın ve Silahlı Kuvvetler Kanunu’nun çiğnediğini vurguladı.   Dodik’ten yeniden “devlet” çıkışı   RS Başkanı Dodik, dünkü törende yaptığı konuşmada, RS’yi bir kez daha “devlet” olarak nitelendirerek “RS, Dayton’un kendisine tanıdığı hakları uygulayacaktır. Bu bizim uluslararası hakkımızdır ve Anayasa Mahkemesi özgürlüğümüzün temeli değildir.” ifadelerini kullandı.   Banja Luka’da düzenlenen kutlamalara, İvanic ve Dodik’in yanı sıra Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikolic, Sırbistan Prensi II. Aleksandar Karadjordjevic ve Sırp Ortodoks Kilisesi Patriği İrinej katıldı.   Törende, savaşta Boşnak ve Hırvat halklara yönelik katliamlar gerçekleştiren Çetnik Sırplarla özdeşleşen Drina Marşı’nın çalınması da ülke kamuoyunda tepki çeken başka bir konu oldu.   Bosna Hersek’teki kurban yakınlarını çatısı altında toplayan sivil toplum kuruluşları, dün yaptıkları açıklama da RS’nin soykırım ve katliamlar üzerinde kurulmuş bir entite olduğunu ifade etti. AA